(ANKARA) – Gazeteciler Cemiyeti’nin Avrupa Birliği desteğiyle yürüttüğü Demokrasi için Medya/Medya için Demokrasi (M4D) Projesi kapsamında hazırladığı 2023 Medya İzleme Raporu ve Gazetecilerin Mesleki Memnuniyeti Araştırması yayınlandı. Raporlarda, 2023 yılında gazetecilerin içinde bulunduğu şartlar ayrıntılı olarak ele alındı. 2023 Medya İzleme Raporu’na göre Türkiye yeniden “en çok gazeteci tutuklayan” ülkeler kategorisine girdi.
Gazetecilerin Mesleki Memnuniyeti Araştırması, Gazeteciler Cemiyeti tarafından 5 yıl önce başlatıldı ve yıllık raporlar halinde yayınlandı. 2023 yılı sonunda 401 gazeteciyle yapılan anket sonucunda toplanan yanıtlar araştırmaya temel oluşturdu ve bu yanıtların değerlendirilmesiyle birlikte yıllık araştırma raporu hazırlandı. Gazetecilerin çalışma yaşamı, ücretler, mesailer, basın kartı sahipliği gibi özlük ve çalışma haklarına ilişkin durumun fotoğrafını da çeken araştırma, gazetecilerin meslekleriyle kurdukları ilişkiyi de tespit ediyor.
35 GAZETECİ CEZAEVİNE KONULDU
2023 Medya İzleme Raporu’nda da gazetecilerin mesleğini yaparken karşı karşıya kaldıkları hak ihhalleri, haklarında açılan davalar ve yargılamalara ilişkin verilere yer verildi.
2023 Medya İzleme Raporu’nda yer alan bazı veriler şöyle:
Haber faaliyetleri nedeniyle ya da görevi sırasında 85 gazeteci gözaltına alındı. 2022’de gözaltına alınan gazeteci sayısı 78 olmuştu.
Saldırıya uğrayan, fiziksel zorla haber yapması engellenen, ekipmanına zarar verilerek görevini yapması engelenen gazeteci sayısı 67 oldu.
-Türkiye yeniden “en çok gazeteci tutuklayan” ülkeler kategorisine girdi. 2016 yılındaki darbe girişimindeki tutuklamaların ardından geçen yıl tutuklanan gazeteci sayısı açısından Türkiye bu kategoriye geri dönmüş oldu. 35 gazeteci 2024’e cezaevine konuldu.
Dezenformasyon bahaneli/gerekçeli yeni Basın Yasası’yla suç olarak tanımlanan “halka yanıltıcı bilgi yayma” suçlamasıyla soruşturmaya uğrayan gazeteci sayısı tespit edilebildiği kadarıyla yıl boyunca 33 oldu.
2023 boyunca gazetecilere açılan davalara bakıldığında, suçlamaların yine en çok Terörle Mücadele Kanunu kapsamında olduğu görüldü. Gazeteciler hakkında en çok, “örgüt üyesi olmak”, “örgüt propagandası yapmak”, “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanuna Muhalefet Etmek”, “Cumhurbaşkanına hakaret”, “kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret” suçlarını işledikleri iddiasıyla soruşturma başlatıldı. En az 13 gazeteci toplam 18 yıl 8 ay 25 gün hapis cezasına ve toplam 14 bin 500 TL adli para cezasına mahkum edildi.
RTÜK 2023’te 31 Aralık’a kadar Tele 1’E 17 para cezası, 8 kez program durdurma, 7 gün yayın durdurma (ekran karartma) cezası verdi. Halk TV’ye 12 para cezası, 15 kez program durdurma cezası kesti. FOX TV’ye 7 para cezası 2 kez program durdurma, Flash Haber’e 6 para cezası, 8 kez program durdurma, Show TV’ye 3 para cezası 7 kez program durdurma, KRT TV’ye 4 para cezası, 3 kez program durdurma cezası verildi.
“GAZETECİLER DÜŞÜK ÜCRETLERE KARŞIN UZUN MESAİ SAATLERİYLE ÇALIŞIYOR”
Mesleki Memnuniyet Araştırması sonuçlarından öne çıkanlar ise şunlar:
Gazetecilerin üçte birinden fazlası (yüzde 35,4) gazetecilik faaliyetlerinden ötürü gözaltına alındığını ya da yargılandığını ifade etti.
Gazetecilerin neredeyse yarısı (yüzde 45,4) yaptığı haber nedeniyle yargılanma ya da suçlanma kaygısı taşıyor.
Gazetecilerin üçte biri asgari ücret ya da bunun altında maaş alıyor (yüzde 36,7). İki asgari ücret kadar maaş alan gazetecilerin oranı ise sadece yüzde 7,7.
Gazeteciler bu düşük ücretlere karşın uzun mesai saatleriyle çalışıyor. Yasal çalışma süresi olan 8 saat çalışan gazetecilerin oranı sadece yüzde 28,2. Gazetecilerin büyük bölümü (yüzde 39,4) günlük 9 ila 12 saat arasında çalışıyor. 13 saat ve üzeri çalıştığını belirtenlerin oranı ise yüzde 14,7.
